آموزش شکایت به دیوان عدالت اداری 🥇【آپدیت جدید】⚖️

این دیوان نه تنها نقش کلیدی در ضمانت اجرای قوانین در حوزه عمومی ایفا می‌کند، بلکه با اختیارات گسترده خود توانسته است توازن قدرت و حقوق شهروندی را در تعامل میان مردم و حاکمیت تضمین نماید. ساختار دیوان عدالت اداری شامل شعب بدوی، شعب تجدیدنظر، هیأت‌های تخصصی و هیأت عمومی است که هریک صلاحیت رسیدگی به دسته خاصی از دعاوی را دارند.

حوزه صلاحیت و اختیارات دیوان عدالت اداری :

مطابق بندهای مصرح در ماده ۱۰ قانون دیوان عدالت اداری (مصوب ۱۴۰۴ با اصلاحات)، حوزه اختیارات این دیوان موارد ذیل را در بر می‌گیرد:

• شکایت و اعتراض از تصمیمات، اقدامات و مصوبات واحدهای دولتی اعم از وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها، مؤسسات، شرکت‌های دولتی، شهرداری‌ها، سازمان تأمین اجتماعی، نهادهای انقلاب اسلامی و مؤسسات وابسته به آن‌ها؛
• اعتراض به اقدامات و تصمیمات مأموران واحدهای مذکور در امور مرتبط با وظایفشان؛
• رسیدگی به آرای قطعی هیأت‌های اداری، کمیسیون‌های مالیاتی، هیأت حل اختلاف کارگر و کارفرما، کمیسیون ماده ۱۰۰ شهرداری و سایر مراجع شبه‌قضایی صرفاً از حیث نقض قوانین و مقررات؛
• رسیدگی به دعاوی استخدامی کاربران دولت و نیروهای لشکری و کشوری در صورت تضییع حقوق استخدامی؛
• ابطال مصوبات و مقررات دولتی، آیین‌نامه‌ها و بخشنامه‌های مغایر با قانون یا شرع از سوی هیأت عمومی دیوان.

بندها و تبصره‌های جدید قانون دیوان عدالت اداری (اصلاحیه ۱۴۰۲ که در سال ۱۴۰۴ لازم‌الاجرا شده است) نیز دایره این صلاحیت‌ها را بر دعاوی ناشی از تخلف در اجرای وظایف قانونی و خسارات ناشی از ترک فعل مأموران دولتی توسعه داده‌اند.

موضوعات قابل طرح شکایت به دیوان عدالت اداری

موضوعاتی که می‌توان در دیوان عدالت اداری علیه آنها اقامه دعوی کرد، به شرح زیر است:

• تصمیمات و اقدامات اداری خلاف قانون یا مقررات توسط دستگاه‌های دولتی و عمومی.
• اعتراض به آرای کمیسیون‌های شهرداری (ماده ۱۰۰ و ۷۷)، کمیسیون‌های مالیاتی، هیأت‌های حل اختلاف کارگر و کارفرما، کمیسیون تخلفات اداری و سایر مراجع اختصاصی اداری.
• دعاوی مربوط به استخدام و اخراج کارمندان، قطع حقوق، ارزیابی عملکرد، بازنشستگی و سایر حقوق استخدامی.
• شکایت از مقررات، آیین‌نامه‌ها، دستورالعمل‌ها و بخشنامه‌های دولتی و عمومی که خلاف قانون یا شرع تشخیص داده شوند.
• درخواست ابطال یا اصلاح مصوبات شوراهای اسلامی شهر و روستا، بخشنامه‌های اداری و تصمیمات مدیران کل و مقامات دولتی.
• مطالبه خسارت ناشی از تخلف، ترک فعل یا استنکاف از انجام وظیفه اداری دستگاه‌های اجرایی.
• اعتراض به عدم پاسخگویی ادارات به درخواست‌های کتبی اشخاص و خودداری از انجام تکالیف اداری طبق تبصره‌های ۳ و ۴ ماده ۱۶ جدید.
• مشاوره تخصصی با بهترین وکیل تهران در این رمینه.

همچنین کلیه اشخاص حقیقی یا حقوقی خصوصی و عمومی، در صورتی که منافع و حقوق قانونی آنان توسط هر یک از موارد فوق تضییع شده باشد، محق به طرح شکایت هستند.

تفاوت اشخاص حقیقی و حقوقی برای شکایت به دیوان عدالت اداری

یکی از نکات مهم و به لحاظ عملی، تفاوت‌هایی در فرآیند شکایت برای اشخاص حقیقی و حقوقی (اعم از خصوصی و عمومی) وجود دارد:

• مشخصات شاکی: در دادخواست اشخاص حقیقی باید نام، نام خانوادگی، نام پدر، تاریخ تولد، کد ملی، شغل، تابعیت، اقامتگاه و اطلاعات تماس درج شود. در مورد اشخاص حقوقی (شرکت‌ها، مؤسسات خصوصی و نهادهای عمومی)، مشخصات حقوقی مانند نام شرکت یا نهاد، شماره ثبت، آدرس محل اقامت اصلی، شماره تماس و کد ملی مدیرعامل یا اشخاص دارای حق امضاء لازم است.
• ارائه مستندات: اشخاص حقوقی لازم است اسناد رسمی مانند آگهی ثبت شرکت، آخرین تغییرات روزنامه رسمی، پروانه تولیدی یا کسب و اساسنامه را ضمیمه دادخواست کنند، در حالی که اشخاص حقیقی مدارک شناسایی (کارت ملی و شناسنامه) کفایت می‌کند.
• سمت قانونی: اشخاص حقیقی لزوماً خود یا از طریق وکیل اقدام می‌کنند. اشخاص حقوقی باید نماینده قانونی (مدیرعامل یا رییس هیأت مدیره طبق اساسنامه یا وکالتنامه) را به دیوان معرفی و گواهی سمت ارائه دهند.
• ارجاع شکایت: طبق تبصره ۲ ماده ۳ قانون جدید، شکایت و اعتراض اشخاص حقوقی و حقیقی علیه تصمیمات مراجع اختصاصی اداری مستقیماً در شعب تجدیدنظر دیوان قابل طرح است و رأی این شعب قطعی است. سایر دعاوی باید در شعب بدوی بررسی گردد.

مراحل گام به گام ثبت شکایت به دیوان عدالت اداری

روند طرح شکایت به دیوان عدالت اداری بر اساس رویه الکترونیکی و غیرحضوری سال ۱۴۰۴، به صورت زیر است:

۱. احراز صلاحیت و موضوع شکایت

پیش از هر چیز، باید موضوع شکایت حتماً در صلاحیت ذاتی دیوان باشد (طبق بندهای ماده ۱۰ قانون). اگر موضوع دعوا مربوط به اختلافات خصوصی، دعاوی بین اشخاص یا جرایم کیفری باشد، باید در دادگاه‌های عمومی یا کیفری طرح شود.

۲. ثبت‌نام در سامانه ثنا و ساجد

• برای هر گونه اقدام اعم از ثبت یا پیگیری دادخواست، احراز هویت از طریق سامانه ثنا (سامانه ابلاغ الکترونیک قضایی قوه قضاییه) الزامی است. ثبت‌نام غیرحضوری در آدرس adliran.ir و حضوری در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی صورت می‌گیرد.
• پس از ثبت‌نام در ثنا، ورود به سامانه ساجد (سامانه الکترونیکی دیوان عدالت اداری) با کد ملی، رمز شخصی و تایید از ثنا انجام می‌شود.

۳. تهیه و تکمیل دادخواست

• دانلود، تکمیل و بارگذاری فرم رسمی دادخواست از پایگاه اطلاع‌رسانی دیوان یا سامانه ساجد. دادخواست مطابق ماده ۱۸ قانون باید شامل مشخصات شاکی و طرف شکایت، موضوع و شرح شکایت، مدارک و دلایل و امضاء باشد.
• شرح شکواییه باید به‌روز، دقیق و مستدل بوده و به زبان فارسی و بدون ابهام تنظیم گردد.

۴. جمع‌آوری مدارک و مستندات

• کلیه مدارک هویتی، اسناد و مکاتبات اداری، آراء کمیسیون‌ها، بخشنامه یا تصمیم مورد اعتراض، وکالتنامه (در صورت وجود وکیل/نماینده قانونی) و ترجمه رسمی مدارک خارجی آماده و پس از اسکن بارگذاری شود. نقص در مدارک موجب اخطاریه رفع نقص، تأخیر یا رد شکایت خواهد شد.

۵. ثبت دادخواست و بارگذاری مدارک در سامانه ساجد

• ورود به sajed.divan-edalat.ir، انتخاب نوع دادخواست (بدوی، تجدیدنظر، ابطال مصوبات و…)، تکمیل اطلاعات و بارگذاری اسناد، امضا و ثبت نهایی.
• پیش از تایید و پرداخت هزینه، امکان ویرایش دادخواست وجود دارد. در صورت بروز نقص، پرونده به کارتابل شاکی بازگشته و باید آن را ویرایش و رفع نقص کنید.

۶. پرداخت هزینه دادرسی

• هزینه دادرسی مطابق تعرفه‌های سال ۱۴۰۴ به صورت الکترونیک از درگاه سامانه ساجد پرداخت می‌شود. عدم پرداخت موجب اخطار و رد دادخواست خواهد شد .

۷. دریافت کد رهگیری و ثبت موفق دادخواست

• پس از تایید و پرداخت مبلغ، سیستم یک کد رهگیری و شماره پرونده صادر کرده که برای پیگیری و تکمیل مراحل آتی استفاده می‌شود.
• مشاوره تخصصی با کمترین قیمت از بهترین وکیل کرمان در این زمینه

جدول مراحل گام به گام شکایت به دیوان عدالت اداری

مرحله	اقدامات کلیدی	مدت زمان تقریبی
ثبت‌نام در سامانه ثنا و ساجد	احراز هویت و تشکیل حساب کاربری	چند دقیقه تا چند ساعت
تکمیل و ارسال دادخواست	بارگذاری مدارک و اسناد، نگارش شرح دقیق شکایت	۱ روز تا چند روز
پرداخت هزینه دادرسی	پرداخت آنلاین تعرفه	فوری
بررسی اولیه و اخطار رفع نقص	چک مدارک و اصلاح در صورت نیاز، دریافت اخطار نقایص	۳ تا ۵ روز
ارجاع به شعبه بدوی/تجدیدنظر	تعیین شعبه رسیدگی و ابلاغ به طرف شکایت	۷ الی ۱۵ روز
بررسی و صدور رأی اولیه	بررسی حقوقی و کارشناسی پرونده	۳ تا ۹ ماه
امکان اعتراض به رأی و تجدیدنظر	ثبت دادخواست تجدیدنظر، بررسی مجدد رأی با دلایل جدید	۲۰ روز (داخل کشور)
اجرای رأی	اقدام دستگاه اجرایی پس از ابلاغ رأی قطعی، پیگیری از واحد اجرای احکام	۱ ماه یا طبق دستور
پیگیری پرونده	مشاهده فرآیند، ابلاغیه و نتایج از طریق سامانه ثنا یا ساجد	۲۴ ساعته

مدارک و مستندات مورد نیاز برای ثبت شکایت به دیوان عدالت اداری

ارائه کامل و دقیق این مدارک نقشی حیاتی در تسریع روند دادرسی و جلوگیری از رد یا اطاله شکایت دارد.

سامانه‌های الکترونیکی ثبت شکایت به دیوان عدالت اداری

در سال‌های اخیر، روند ثبت، پیگیری و اجرای آراء در دیوان عدالت اداری کاملاً به صورت الکترونیک و غیرحضوری شده است:

• سامانه ثنا: ثبت‌نام و احراز هویت، مشاهده و دریافت ابلاغیه‌ها و پیگیری پرونده‌ها برای اشخاص حقیقی و حقوقی.
• سامانه ساجد: ثبت، تکمیل و پیگیری دادخواست دیوان عدالت اداری، بارگذاری مدارک، مشاهده وضعیت پرونده و ابلاغیه‌ها.
• سامانه سخا: ثبت و پیگیری دادخواست‌های قضایی به صورت غیرحضوری در حوزه قوه قضائیه (برای دعاوی غیراداری).
• سامانه آراء صحیح: بانک آرای صحیح و مستندات طبقه‌بندی شده، جهت جستجو و استناد در دعاوی.

هزینه‌ها و تعرفه دادرسی دیوان عدالت اداری در سال ۱۴۰۴

هزینه دادرسی در دیوان عدالت اداری مطابق با جدول تعرفه‌های قوه قضاییه و مصوبه بودجه سال ۱۴۰۴ همچون سال قبل ثابت مانده است:

• هزینه‌های دادرسی دعاوی مالی یا دعاوی با خواسته تعیین شده بر اساس ارزش خواسته محاسبه و جداگانه اخذ می‌شود (۲.۵ تا ۵.۵ درصد ارزش خواسته).
• در صورت معسرت مالی، شاکی می‌تواند تقاضای اعسار دهد.

تمام هزینه‌ها صرفاً از طریق سامانه ساجد و به صورت اینترنتی پرداخت می‌شود و رسید آن باید ضمیمه پرونده باشد.

مهلت‌های قانونی اعتراض و ثبت شکایت به دیوان عدالت اداری

رعایت مواعد و مهلت‌های قانونی یکی از مهم‌ترین معیارهای پذیرش شکایت است. بر اساس آخرین اصلاحات و آرای وحدت رویه ۱۴۰۴، جدول مهلت‌های قانونی به شرح زیر است:

در اعتراض به عدم پاسخ دستگاه اجرایی طبق تبصره۴ ماده ۱۶ جدید، شاکی باید ابتدا درخواست خود را به دستگاه بدهد و اگر در ظرف سه ماه پاسخی دریافت نکرد، می‌تواند از تاریخ انقضای مهلت، ظرف شش ماه طرح شکایت کند.

نحوه پیگیری پرونده و دریافت کد رهگیری

پس از ثبت شکایت به دیوان عدالت اداری و دریافت کد رهگیری، شاکی می‌تواند از طرق زیر وضعیت پرونده خود را پیگیری کند:

• در سامانه ساجد: با وارد کردن کد ملی یا شناسه ملی (برای اشخاص حقوقی) و رمز عبور، بخش «مشاهده و پیگیری پرونده» را چک کرده و وضعیت دادخواست خود، آخرین اقدامات، ابلاغیه‌ها و نتیجه رسیدگی را مشاهده نماید.
• در سامانه ثنا: با مراجعه به sana.adliran.ir و وارد کردن اطلاعات هویتی و رمز شخصی، آخرین ابلاغیه‌های الکترونیکی و وضعیت پرونده قابل مشاهده است.
• از طریق پیامک و تلفن گویا: برخی شعب دیوان، شماره‌هایی برای دریافت وضعیت پرونده با کد رهگیری نیز فعال کرده‌اند.

نگهداری کد رهگیری، شماره پرونده و اطلاعات ابلاغیه‌ها تا پایان دادرسی الزامی است و برای ثبت تجدیدنظر و اجرای رأی اهمیت دارد.

تدوین متن دادخواست و نکات حقوقی مهم

• متن دادخواست باید صریح، منجز و بدون ابهام باشد. ذکر مشخصات شاکی و طرف شکایت، نوع و موضوع شکایت، شرح واقعه و خواسته (چه می‌خواهید)، دلایل و مستندات قانونی، تاریخ و امضاء الزامی است.
• در صورت نقص در مدارک یا مبهم بودن خواسته، اخطاریه رفع نقص صادر و ده روز برای اصلاح مهلت داده می‌شود. عدم رفع نقص منجر به رد دادخواست خواهد شد.
• برای دعواهایی مانند ابطال آیین‌نامه‌ها در هیأت عمومی، متن دادخواست باید شامل مشخصات مصوبه مورد اعتراض، دلایل قانونی، درخواست ابطال و سوابق مکاتبات باشد.
• درصورت داشتن وکیل، وکالتنامه رسمی با ذکر موضوع دعوا ضمیمه شود.

اشتباهات رایج و راهکارهای رفع نقص

یکی از دلایل اصلی رد شکایت به دیوان عدالت اداری و اطاله فرآیند دادرسی در دیوان عدالت اداری، اشتباهات و نواقص متداول است:

• طرح شکایت علیه افرادی یا موضوعاتی خارج از صلاحیت دیوان: مانند دعاوی بین اشخاص یا دعاوی کیفری و حتی دعاوی حقوقی خالص که منجر به رد فوری دادخواست می‌گردد.
• تقدیم دادخواست با نقص مدارک: مدارک ناقص، عدم ارائه قبض پرداخت هزینه یا اسناد مثبِت سمت وکیل باعث صدور اخطار رفع نقص و در صورت عدم پیگیری در مهلت مقرر، رد شکایت خواهد شد.
• عدم رعایت مهلت‌های قانونی: تاخیر در ثبت شکایت، حتی یک روز پس از انقضای مهلت، موجب صدور رای عدم استماع دعوا می‌شود.
• شرح مبهم یا کلی شکایت، فقدان دلایل و مدارک: دادخواست‌های غیرمستدل و کلی بدون ذکر دقیق خواسته و واقعه، عملاً شانس پذیرش را بسیار کاهش می‌دهند.
• عدم ثبت نام یا احراز هویت در سامانه ثنا: امکان هیچ‌گونه اقدامی بدون ثبت اطلاعات و احراز هویت شاکی فراهم نیست.
• عدم پیگیری وضعیت دادخواست و ابلاغات: عدم چک کردن منظم سامانه ثنا یا ساجد باعث از دست رفتن مهلت اعتراض یا تکمیل مدارک می‌شود.

راه‌حل‌ها: مشاوره با وکیل متخصص دیوان عدالت اداری، مطالعه آیین‌نامه و دستورالعمل‌های جدید، ارائه مدارک کامل و پیوست با کیفیت مناسب، پیگیری منظم سامانه الکترونیکی، و رعایت دقیق مواعد درج شده در قانون.

آثار حقوقی و نحوه اجرای آراء دیوان عدالت اداری

آرای قطعی دیوان عدالت اداری برای کلیه دستگاه‌های دولتی، مؤسسات عمومی غیردولتی و حتی شهرداری‌ها لازم‌الاجراست و هر گونه استنکاف یا تأخیر از اجرای رأی با ضمانت اجرایی سنگینی همراه است.

• واحد اجرای احکام دیوان عدالت اداری زیر نظر رئیس دیوان یا معاونت، بر حسن اجرای آرای قطعی نظارت داشته و حق اعمال ابزارهایی همچون احضار مسئول، توقیف حساب، ضبط اموال، صدور قرار خاتمه یا ادامه عملیات اجرایی را دارد.
• ضمانت اجرایی: مطابق ماده ۱۱۲ قانون جدید، استنکاف از اجرای احکام دیوان مستنکف را به انفصال از خدمات دولتی تا ۵ سال و جبران خسارت محکوم می‌کند؛ حتی شخص ثالثی که در اجرای حکم همکاری نکند نیز قابل تعقیب است.
• شکایت از عدم اجرای حکم: شاکی می‌تواند از واحد اجرای احکام پیگیر باشد؛ در صورت عدم اجرا، مراجع ناظر و رئیس دیوان وارد عمل می‌شوند.
• اجرای رأی هیأت عمومی: دستگاه‌های اجرایی مکلفند ظرف ۱۵ روز پس از انتشار رأی یا حداکثر ۳ ماه مفاد رأی را اجرا و به دیوان اعلام نتیجه کنند وگرنه با پیگرد مواجه خواهند شد.

شکایت علیه مصوبات، آیین‌نامه‌ها و بخشنامه‌ها

دیوان عدالت اداری، صلاحیت ابطال مصوبات، مقررات، تصویب‌نامه‌ها، آیین‌نامه‌ها و بخشنامه‌های دولتی را در صورتی که مغایر قانون یا شرع یا خارج از حدود اختیارات مرجع صادرکننده باشد، داراست.

در این موارد:

• شاکی باید دادخواست ابطال مصوبه را با ذکر مشخصات دقیق مصوبه، دلایل مغایرت، مستندات قانونی و خواسته صریح، به طرفیت مرجع تصویب‌کننده از طریق سامانه ساجد ثبت نماید.
• هیأت تخصصی و سپس هیأت عمومی دیوان عدالت اداری پس از بررسی مستندات و نظر دستگاه طرف شکایت، اقدام به ابطال یا رد شکایت می‌کنند. در موارد مغایرت با شرع، نظر شورای نگهبان لازم‌الاتباع است.
• آثار ابطال مصوبات جاری از تاریخ رأی هیأت عمومی است مگر در موارد مصوبات برخلاف شرع یا مواردی که برای رفع تضییع حقوق، ابطال به زمان تصویب تسری یابد.

توجه: شکایت از آیین‌نامه‌ها و مصوبات مربوط به شورای عالی انقلاب فرهنگی، شورای عالی فضای مجازی، شورای نگهبان و برخی مراجع خاص در صلاحیت دیوان نیست.

رویه‌های قضایی و آرای مهم هیئت عمومی

یکی از مهم‌ترین ابزارهای تضمین وحدت رویه و جلوگیری از تعارض آرا در سیستم دیوان عدالت اداری، آرای وحدت رویه و ایجاد رویه قضایی توسط هیأت عمومی است. این آرای وحدت رویه برای کلیه شعب دیوان، هیأت‌های تخصصی و حتی مراجع اداری لازم‌الاتباع است.

اصلی‌ترین موارد آرای وحدت رویه هیأت عمومی در سال‌های اخیر شامل‌:

• تفسیر مهلت‌ها و نحوه طرح شکایت از تصمیمات اداری؛
• نحوۀ الزام دستگاه‌ها به پاسخگویی و ثبت درخواست؛
• تکلیف نهادها به رعایت مفاد احکام مشابه؛
• نظریات باید به صورت عمومی در سامانه ساجد و سایت دیوان عدالت قابل دسترسی است.

نکات حقوقی مهم و توصیه‌های کلیدی

• رعایت تشریفات و مهلت‌ها اساس موفقیت شکایت به دیوان عدالت اداری است؛ غفلت از مهلت، درخواست رفع نقص یا پیگیری دادخواست باعث از دست رفتن فرصت طرح شکایت خواهد شد.
• دقت در موضوع و صلاحیت دیوان از موارد مهم است. هر موضوع یا اختلافی قابلیت طرح در دیوان ندارد.
• اهمیت مستندسازی: ارسال مستندات ناکامل یا بی‌ربط موجب رد شکایت، صدور اخطار رفع نقص یا طی شدن پروسه طولانی‌تر می‌شود.
• امکان طرح شکایت غیرحضوری از سراسر کشور: با راه‌اندازی سامانه های ساجد و ثنا، نیازی به حضور فیزیکی برای طرح یا پیگیری نیست و تمامی مراحل به صورت الکترونیک انجام می‌شود.
• توصیه به مشاوره با وکیل دیوان عدالت اداری: به علت اهمیت جزئیات، پیچیدگی مقررات و احتمال دفع فوری دعوا، استفاده از وکیل یا مشاور حقوقی متخصص، شانس موفقیت را افزایش می‌دهد.
• رعایت شفافیت و صداقت در تمامی اطلاعات و مستندات ارائه شده ضروری است و ارائه اطلاعات نادرست پیگرد دارد.

منابع رسمی و پایگاه‌های اطلاع‌رسانی قضایی

• وبسایت رسمی دیوان عدالت اداری: divanedalat.eadl.ir؛ محل دریافت نمونه دادخواست، اطلاعیه‌ها و آخرین تغییرات قانونی، تماس با دفاتر استانی و مشاهده پایگاه ابلاغ‌ها و آرا.
• سامانه ساجد: sajed.divan-edalat.ir؛ برای ثبت و پیگیری دادخواست، مشاهده وضعیت پرونده؛ شامل خدمات ثبت دادخواست بدوی و تجدیدنظر، اعتراض ثالث، ورود ثالث، ابطال مصوبات و…
• سامانه ثنا: sana.adliran.ir؛ ثبت‌نام و ورود برای دریافت ابلاغیه، ثبت دادخواست و پیگیری وضعیت ابلاغ و پرونده.
• پایگاه آراء صحیح دیوان عدالت و بانک آرای وحدت رویه: منابع غنی برای مطالعه، استناد و بهره‌مندی از آرای مشابه و رویه قضایی.

نتیجه‌گیری جامع شکایت به دیوان عدالت اداری

طرح شکایت به دیوان عدالت اداری یک فرآیند جدی، تخصصی و مستلزم رعایت دقیق دستورالعمل‌های قانونی و تشریفات اداری است. شناخت صلاحیت‌ها، تهیه صحیح متن دادخواست، ارائه مستندات کامل، ثبت الکترونیکی در سامانه ساجد و پیگیری موثر، هر یک نقش حیاتی در موفقیت یا شکست دعوا دارند. با توجه به آخرین اصلاحات قانون دیوان عدالت اداری (اصلاحات ۱۴۰۲ لازم‌الاجرا از ۱۴۰۴)، مراجعه به مشاوره حقوقی و مطالعه کامل منابع رسمی پیش از هر اقدام اکیداً توصیه می‌شود.

هرچند فرآیند شکایت ممکن است زمان‌بر و با پیچیدگی‌هایی همراه باشد، اما ثبت صحیح و اصولی دادخواست، رعایت ضوابط و استفاده هوشمندانه از ظرفیت‌های سامانه‌های الکترونیکی، ضامن تحقق عدالت اداری و احقاق حقوق قانونی شهروندان و اشخاص حقوقی است.

این راهنما با استناد به جدیدترین قوانین، رویه‌های قضایی و منابع رسمی تدوین شده و مورد استفاده عموم شهروندان، وکلا و نمایندگان قانونی برای طرح و پیگیری دعوا در دیوان عدالت اداری قرار می‌گیرد.